Çin dijital yuan ile merkez bankası dijital para birimini (CBDC) tanıtan ilk büyük ekonomi olmaya çalışıyor.
Çin’in merkez bankası olan Çin Halk Bankası (PBC), uluslararası finansı yeniden tanımlayacak önemli bir adım atarak dijital renminbi (e-CNY, 数字人民币) ile ülkelerarası ödeme sisteminin, Güneydoğu Asya’daki 10 ülke ile Ortadoğu’daki 6 ülkeye tamamen entegre edileceğini duyurdu. Bu hamle, dünya ticaretinin yaklaşık %38’inin ABD doları egemenliğindeki Swift ağına ihtiyaç duymadan gerçekleşebileceği anlamına geliyor.
Swift’te işlemler genellikle 3 ila 5 gün arasında sürmekte ve birçok aracı kurum içermektedir. Buna karşın Çin’in dijital para birimi bu süreci yalnızca birkaç saniyeye indiriyor. Hong Kong ile Abu Dabi arasında yapılan bir pilot projede, bir ödeme yalnızca 7 saniyede tamamlandı ve işlem ücretleri %98 oranında düştü. Sistemin bu hızı ve şeffaflığı, özellikle gelişmekte olan ülkelerde Amerikan dolarına bağımlı finansal yapıların yeniden gözden geçirilmesine neden oluyor.
Hızın ötesinde, dijital renminbinin entegre uyumluluk araçları küresel çapta dikkat çekiyor. Blokzincir mimarisi, kara para aklamaya karşı protokolleri otomatik olarak uygulayarak dolandırıcılık risklerini azaltıyor ve işlem izlenebilirliğini sağlıyor. Çin ile Endonezya arasında yapılan başka bir test sadece 8 saniye sürdü. Bu transfer yöntemi, ülkelerarası geleneksel ödemeyle karşılaştırıldığında dikkate değer bir zaman tasarrufu sağlamaktadır. Bu verimlilik sayesinde şu ana kadar 23 merkez bankası geçiş testine katıldı. Ortadoğulu enerji tüccarları ise takas masraflarında %75’lik bir düşüş bildirdi.
Amerika Birleşik Devletleri, swift yöntemini Rusya, İran ve diğer ülkelere yönelik yaptırımlar için bir araç olarak kullanırken, Çin uzun süredir küresel ticaret için alternatif bir ödeme ve takas sistemi inşa etmeye çalışıyor. 2024 yılında Güneydoğu Asya Milletler Birliği (ASEAN) ülkeleriyle renminbi (RMB) cinsinden ticaret 5,8 trilyon yuana (CNY) yükseldi. Malezya, Singapur ve diğer ASEAN ülkeleri renminbiyi döviz rezervlerine ekledi. Tayland’ın ilk dijital renminbi ile yapılan petrol işlemi, bu sistemin sessiz ama istikrarlı biçimde Amerikan dolarının hakimiyetini aşındırmaya başladığını gösteren başka bir başarı örneği oldu.
Çin’in stratejisi ödemelerin ötesine uzanıyor. Dijital renminbi, Çin-Laos Demiryolu ve Cakarta-Bandung Yüksek Hızlı Treni gibi altyapı projelerine entegre edilerek, ticaret koridorları ile para akışlarını birleştiren bir “Dijital İpek Yolu” oluşturuyor. Arktik bölgesinde taşıma ücretleri için bu sistemi kullanan Avrupalı şirketler, %400’lük verimlilik artışı olduğunu gördü. Bu sistemi oluşturan fiziksel ve dijital ağların birleşimi, Batı’nın finansal hegemonyasında yalnızca bir para birimi rekabetinin ötesinde, küresel düzen açısından ciddi bir alternatif oluşturuyor.
Bugün ülkelerin %87’si dijital renminbi ile uyum sağlamış durumda ve ülkelerarası işlem hacmi 1,2 trilyon Amerikan dolarını aştı. Batılı politikacılar hâlâ potansiyel tehditleri tartışırken, Çin halihazırda 200 ülkeyi kapsayan ve işleyen bir alternatif sistemi devreye aldı.
Analistlere göre, blokzincire dayalı verimlilik, geleneksel bankacılık sistemlerinin hantal ve maliyetli işleyişine doğrudan bir meydan okuma olduğu için bu sistem uluslararası ödeme sistemlerinde bir dönüm noktası olarak tanımlanıyor. Bu gelişme, küresel finans yapısında hem Batı hem de Amerikan doları açısından derin sonuçlar doğurabilecek “tektonik” bir değişime işaret ediyor. Swift yönteminin ve Amerikan dolarının hâkimiyetini kırmak için Çin blokzinciri teknolojisini etkili bir silah gibi kullandı ve dijital renminbi, hızlıca küresel ticaretin %38’ini kapsayan Güneydoğu Asya ile Ortadoğu ekonomilerine konuşlandı.
İşlem sürelerinde ve maliyetlerinde dramatik düşüş, programlanabilir denetim mekanizmaları ve Bir Kuşak ve Bir Yol gibi stratejik altyapılara entegrasyon sayesinde bu sistem, geleneksel finans sistemine karşı güvenilir ve ölçeklenebilir bir alternatif sunuyor.
Sonuçta, bu durum Batı için bir uyarı niteliğindedir. Çin yalnızca küresel finansın kurallarını yeniden yazmakla kalmıyor, aynı zamanda dijital altyapı yoluyla jeopolitik güç dengesini de yeniden şekillendiriyor. Eğer Afrika’da kendi dijital para birimi stratejimizi hızlandırmazsak, ABD’nin onlarca yıldır küresel etkisini dayandırdığı sistemi kaybettiği gibi, biz de bu dönüşümde bir kez daha geride kalma riskiyle karşı karşıyayız; üstelik ABD, artık müttefikleri dâhil herkese gümrük tarifeleriyle savaş açmışken.
Kaynakça
Aggregator, 2025. Digital Yuan: The New Era of Cross-Border Payments in Global Trade, Proshare
Atıf
Güler, B. 2025. Küresel Ticarette SWIFT’e Alternatif Yeni Dönem: Dijital Yuan (e-CNY)
