Fransa’da çalışan bir jeoloji araştırma ekibi, süper makaslama depremini oluşturan koşulları laboratuvar ortamında ilk kez canlandırdı. Ekip, Science dergisinde yayımlanan makalede, gözlenebilen süper makaslama olayını kontrol eden kesme dalgalarının daha hızlı yayılmasına neden olan kırık-çatlak koşullarını graniti sıkıştırarak tanımladı.
Normal bir fayda, sismik dalgalar kırıklı yerkabuğundaki fayların bir sonucu olarak oluşurlar. Bu arada, yeryüzünün derinliklerinde kesme dalgaları meydana gelir; ama kesme dalgaları yüzeyde hissedilmez. Zaman zaman sismik dalgaların hızı artar ve kesme dalgalarından daha hızlı yayılır. Jeologlar bunu, deprem büyüklüğü hakkında yetersiz ölçü veren sonik-patlama tipi deprem olarak adlandırırlar. Süper makaslama depremleri doğada yalnızca birkaç kere görülmüş; ama şu ana kadar laboratuvarda hiç canlandırılmamıştı.
Araştırmacılar, süper makaslama depremine neden olan özel koşulları laboratuvarda canlandırmak için granit bloklarını biri diğerinin üzerinde kayana kadar kenarlara basınç uygularken aynı zamanda da onları birbirine doğru iterek enerji dalgası yayan yüksek basınç uyguladılar. Bu, çeşitli tipteki deprem koşullarını çalışmak için yapılan deneylerle aynıdır. Bu örnekte araştırmacılar, deneyi her defasında akustik sensörlerle dikkatli ölçümler alarak 200 kez tekrarladılar. Bu deney, laboratuvarda süper makaslama depremi yaratmayı başaran ilk çalışmadır. Daha önemlisi bu deney, süper makaslama depremleri araştırmacıların öngördükleri seviyelerden daha küçük seviyelerde gerçekleşebileceğini gösterdi. Araştırmacılara göre, bu tip depremlerin dünyada daha sık meydana geldiğinin göstergesidir.
Araştırmacılar tarafından insanları endişelendirmeyecek sonuçlar da elde edildi. Fakat, laboratuvarda süper makaslama depremleri için gereken uygun koşulları oluşturulmuş ve hatta uygun granit yüzeylerinin varlığı doğada mümkün olmadığı için bu durum doğada genellikle olmaz.
Yazar adı ve yayın adı kaynak belirtilerek özgürce kullanılabilir.
Yirka, B., 2013. Laboratuvarda Süper Makaslama Depremi Canlandırdılar, çev. Tortopoğlu, B., https://yerbilimleri.com/laboratuvarda-super-makaslama-depremi-canlandirdilar/
Ayrıntılar
Yirka, B., Researchers replicate supershear earthquakes in the lab, 9 Haziran 2013
Makale
From Sub-Rayleigh to Supershear Ruptures During Stick-Slip Experiments on Crustal Rocks
