Stabil kripto para dalgası dünya çapında etkisini artırıyor ve ülkeler açısından çözülmesi gereken kritik bir mesele hâline geliyor. Merkeziyetsiz bir ekosisteme sahip bu varlıkların denetimsiz biçimde gelişmesine izin verilmesi, ulusal finans sistemleri üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilir. Öte yandan, blokzincir teknolojisinin sunduğu yüksek verimli ödeme altyapısını görmezden gelmek, para birimlerinin küreselleşmesinde tarihi bir fırsatın kaçırılması anlamına gelir.
Renminbinin (RMB) uluslararası statüsünü aktif biçimde destekleyen Çin’in, stabil kripto paraları proaktif biçimde düzenleyerek bu küresel eğilimden stratejik kazanç sağlaması en uygun yol olabilir. Uzmanlar ve sektör temsilcileri, stabil kripto paraların yeni nesil ödeme araçları olarak sunduğu avantajlar ve içerdiği risklerin görmezden gelinemeyeceğini belirtiyor. Yuan destekli stabil kripto paraların gelişiminin ise vakit kaybetmeden desteklenmesi gerektiğinin altını çiziyorlar. Çin, değişen küresel düzende renminbinin rolünü güçlendirmek amacıyla, dijital yuan (e-CNY) ile offshore yuan (CNH) destekli stabil kripto paraların eşgüdümlü biçimde geliştirilmesini ve uluslararası para sistemine entegre edilmesini teşvik etmelidir.
Kripto Para Göz Ardı Edilemeyecek Bir Ödeme Aracı
Mayıs 2025 itibarıyla, ABD ve Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi stabil kripto paralarla ilgili yasal çerçeveyi oluşturdu. İtibari para destekli stabil kripto paralar, bu yasalarda resmi bir ödeme aracı olarak tanımlandı. Ayrıca, bu varlıklar menkul kıymet niteliğindeki tokenize hisse senetleri gibi dijital varlık birimlerinden ayrıştırıldı. AML/CFT (Kara Para Aklanmasının Önlenmesi / Terörizm Finansmanının Önlenmesi) düzenlemeleri güçlendirildi. İngiltere, Güney Kore gibi ülkeler de benzer düzenlemeleri gündeme alacaklarını açıkladı.
Stabil kripto paraların yasal uyum sürecinin hızlanmasının ardında, küresel ödeme sistemlerindeki rollerinin giderek artması yatıyor. Bu artış, küresel ödeme sistemlerinde üstlendikleri rollerin hızla büyümesinden kaynaklanıyor. Şu anda küresel stabil kripto piyasasının büyüklüğü 250 milyar ABD dolarını aşmış durumda. Finans hizmetleri şirketi Visa’nın verilerine göre, Haziran 2025 itibarıyla ayarlanmış stabil kripto ödeme işlem sayısı 1,6 milyara, toplam işlem hacmi ise 7,3 trilyon ABD dolarına ulaştı. Özel bankacılık kurumu Citibank’ın iyimser senaryosuna göre, 2030 yılına kadar stabil kripto piyasasının, 3,7 trilyon dolara ulaşması bekleniyor.
Yurtdışında “stabil kriptolar mevcut ödeme sistemlerini geride bırakıyor” yönündeki görüşler giderek yaygınlaşıyor. Geleneksel yöntemlere kıyasla, stabil kripto işlemleri daha az aracıyla gerçekleşiyor, süreci kısaltıyor ve anında, uçtan uca transfer imkânı sağlıyor. Özellikle sınır ötesi ödemelerde daha verimli ve düşük maliyetli bir seçenek olarak öne çıkıyor. Uluslararası ticarette mal ödemesi ve mutabakat işlemlerinde stabil kripto kullanımı artık istisna değil.
Ulusal Finans ve Kalkınma Laboratuvarı’ndan kıdemli araştırmacı Zhu Taihui’ye göre, geleneksel sınır ötesi banka havaleleri 1 ila 5 iş günü sürebilirken, blokzincir tabanlı stabil kripto transferleri yalnızca birkaç dakikada tamamlanabiliyor. Maliyet açısından da benzer bir fark söz konusu: Geleneksel sistemlerde uluslararası transferin ortalama maliyeti yüzde 6,35 civarındayken, bazı bölgelerde stabil kripto gönderim maliyeti 1 Amerikan dolarının altına kadar inmiş durumdadır.
Ancak stabil kriptolar uzun süredir gri alanlarda da kullanılıyor. Amerikan dolarına sabitlenmiş USDT ve USDC gibi stabil kriptoların yasadışı finansal işlemlerde kullanıldığına dair çeşitli araştırma kuruluşları ve regülasyon otoriteleri tarafından uyarılar yapılıyor. Amerika Birleşik Devletleri hükümeti, özellikle USDT’nin bazı yasadışı finans faaliyetlerinde aracı olarak kullanıldığını defalarca dile getirdi.
Şanghay Finans Enstitüsü (SFI) başkan yardımcısı Liu Xiaochun, stabil kriptoların bir yandan sanal varlık ticareti gibi yeni dijital alanlarda kullanıldığını, diğer yandan ise gri ve yasadışı işlemlerde de yer aldığını belirterek şu değerlendirmeyi yapıyor: “Stabil kriptolara yönelik düzenlemeler, hem finansal güvenlik hem de teknolojik inovasyon açısından artık bir zorunluluktur”. Aynı zamanda, ödeme ve mutabakatın nihâi amacının yasal para birimi ile temsil edilen değer transferini gerçekleştirmek olduğunu, stabil kripto ödemesinin ise bunun sadece bir aşaması olduğunu belirtti. Ödemenin tamamlanması, yalnızca alıcının yasal para birimini edinmesiyle mümkündür.
Ulusal Para Biriminin Egemenliğini Korumak ve Güçlendirmek
ABD ve Hong Kong’un getirdiği düzenlemeler, kendi ulusal para birimlerine sabitlenmiş offshore (yurtdışındaki) stabil kriptoları denetim kapsamına alarak para egemenliğini korumayı hedefliyor. Çin Sosyal Bilimler Akademisi Finans Enstitüsü araştırmacısı ve Ödeme ve Takas Araştırma Merkezi direktörü Yang Tao’ya göre, itibari paraya endeksli stabil kriptolar ulusal para birimine yönelik güveni teşvik ederken, aynı zamanda bu güvenin sürdürülebilirliğine dair kaygılar da yaratmaktadır.
Henüz Çin tarafından resmî bir yuan sabitli stabil kripto geliştirilmemiş olsa da, offshore yuan sabitli stabil kriptolar halihazırda kripto piyasalarında birebir (1:1) oranla işlem görüyor. Son yıllarda, itibari stabil kriptolar birkaç kez finans piyasalarında dalgalanmalara neden oldu. Bu durum, Çin’in finansal sistemi açısından potansiyel riskler taşıyor. Xiaochun ise bu konuda şöyle diyor: “Yuanın uluslararası kullanımının yaygınlaşması sürecinde, offshore yuan sabitli stabil kriptoların ortaya çıkması kaçınılmaz bir sonuçtur. Bu nedenle Çin, potansiyel risklere karşı zamanında ve etkin düzenlemeler geliştirmelidir”.
Stabil kriptoların küresel çapta kullanım özelliği, egemen para birimlerinin farklı ülkelerdeki ticaret, ödeme ve finansal işlemlerdeki etkisini artırma potansiyeli taşıyor. Bugün itibarıyla piyasadaki stabil kriptoların yüzde 95’inden fazlası Amerikan dolarına sabittir. SMY Bulut Teknolojileri baş ekonomisti Zheng Lei, bu durumu şöyle yorumluyor: “Amerikan dolarına sabitlenmiş stabil kriptolar, doların etkisini yeni alanlara taşıyor ve bu da doların küresel etkinliğini artırıyor”.
Liu Xiaochun ise farklı bir vurgu yapıyor: “Amerikan doları hâlâ uluslararası ticaretin rezerv para birimi konumundadır. Stabil kriptolar ile yapılan ödeme ve takas işlemlerinde de doların yaygın kullanımı bu nedenle doğaldır. Çin’in yuan sabitli bir stabil kripto geliştirmesinin amacı, dolar ile rekabet etmek değil; gelişen ekonomik kalkınmaya hizmet ederek yuanın küresel kullanımını desteklemektir”.
Dijital Yuan (e-CNY) ve Stabil Kriptolar Eşzamanlı Geliştirilmeli
Çin, uzun süredir dijital merkez bankası parası (CBDC) ile uluslararası ödeme sorunlarını çözmeye odaklanmış durumda. Çin’in merkez bankası olan Çin Halk Bankası’nın başkanı ve Çin Komünist Partisi komite sekreteri Pan Gongsheng, 2025 Lujiazui Forumu’nda şunları dile getirdi: “Blokzincir ve kullanıcılar tarafından bağımsız olarak tutulan ve güncellenen veritabanı olan dağıtık hesap defteri teknolojileri, hem CBDC’lerin hem de stabil kriptoların gelişimini hızlandırdı ve ödeme ile takas işlemlerini eş zamanlı hale getirdi.”
Dijital yuan da tıpkı stabil kripto gibi verimliliği artırıyor ve maliyetleri düşürüyor. Örneğin, merkez bankası dijital para transfer platformu projesi, tek bir sınır ötesi işlemi 6 ila 9 saniyede tamamlayabiliyor ve yüzde 50’ye yakın maliyet avantajı sağlıyor.
Stabil kriptolar doğrudan ödeme yapısının aksine, merkez bankası dijital paraları (CBDC’ler), uluslararası ödemelerde ikili veya çok taraflı ödeme modellerini benimseyebilir. Lei, dijital yuanın çok taraflı yasal ve finansal altyapı sorunları nedeniyle küresel ölçekte yayılmasının daha yavaş olabileceğini; buna karşılık, offshore yuan stabil kripto parasının Çin dışındaki işlemlerde daha hızlı benimsenme potansiyeli taşıdığını belirtiyor. Bu sayede, renminbinin geleneksel finans araçlarına tamamlayıcı bir unsur olarak uluslararası yayılma sürecinin daha etkin biçimde ilerleyebileceğini vurguluyor.
Uygulama senaryoları açısından, itibari stabil kriptolar ve dijital yuan farklı odak noktalarına sahip olup birbirlerini tamamlamaktadır. İlki ağırlıklı olarak uluslarası ödemelerde, kripto varlık işlemlerinde vb. kullanılırken, ikincisi yurtiçi fatura ödemeleri, alışveriş harcamaları gibi senaryolarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Xiaochun ise, stabil kripto kullanım alanlarının dijital yuan ile büyük ölçüde örtüştüğünü, bu nedenle yuan sabitli stabil kriptoların, dijital yuanın yaygınlaşmasında katalizör rolü üstlenebileceğini ifade ediyor.
Uzun süredir, Çin Halk Bankası gelişimi ve güvenliği koordine ederek, renminbinin uluslararası yaygınlaşmasını temkinli, istikrarlı ve sağlam bir şekilde ilerletmektedir. Taihui, gelecekte renminbi stabil kriptoların geliştirilmesinde aşamalı bir yol izlenmesini önerdi. Zaman seçimi açısından, Hong Kong’da offshore yuan stabil kriptolarının mümkün olan en kısa sürede piyasaya sürülmesi düşünülebilir. Uygulama yolu açısından ise, Hong Kong’un sınırlı pazar büyüklüğü ve kullanım senaryoları göz önüne alındığında, “önce yurtdışı, sonra yurtiçi” denemesi yapılarak, Hong Kong’dan yavaş yavaş Çin anakarasındaki serbest ticaret bölgelerine yaygınlaştırılabilir.
Kaynakça
Jueyuan, H. 2025. 顺应稳定币浪潮 主动作为助推人民币国际化. Securities Times, 校对 Qian, T.
Atıf
Güler, B. 2025. Renminbinin Stabil Kripto Para Ekosistemine Stratejik Entegrasyonu
Bu metin, Ddict ve ChatGPT yardımıyla Çince orijinalinden Türkçeye ve ek olarak, ChatGPT, Deepseek ve Gemini yardımıyla İngilizceye çevrilmiştir. Bütün çevirilerin kıyaslanması, irdelenmesi, düzeltilmesi ve son ürün olarak Türkçeye uyarlanması Bahadır Güler tarafından yapılmıştır.
Dipnot: Offshore yuan (CNH) küresel piyasada kabul görmüş ve Çin anakarası dışındaki ticarette hiçbir sınırlama olmaksızın kullanılmaktadır. Bir ikilem oluşturur ve neredeyse yuana (CNY) eşittir. Bu yüzden Türkçe çevirisi yapılmamıştır.
