Bilim insanları, Montana-Wyoming (ABD) sınırındaki bir dağın bir zamanlar yarım saat içinde 62 mil (yaklaşık 100 km) taşındığını ve bunun başka yörelerde de tekrarlanmış olabileceğini belirtmekteler.
Heart Dağı’nın doruğundaki kayaçlar tabanındakilerden 250 milyon yıl daha yaşlıdır. Bu, doruğun ve tabanın başlangıçtan beri birarada bulunmamış olduklarını düşündürür. Dağın günümüzdeki konumuna göçü, yıllar boyunca bilim insanları için bir bilmece olmuştur. Bilim insanları dağın taşındığını bilmekteydiler; ancak, hiç kimse bu göçün nasıl oluştuğunu ya da hangi süreyi kapsadığını açıklayamamıştı.
[Bu konuda-çn] yeni bir açıklama, derinlerdeki lavın kabarcıklar biçiminde yüzeye yükseldiği ve dağı şaşırtıcı ölçüde hızla kaydırdığı yönündedir.
Kayma hareketi
Kayaçlar içindeki dikey çatlaklar ya da dayklar, bu gezgin dağın jeolojisini diğerlerininkinden ayrı kılmaktadır. Lav dolgulu dayklar, lavı su açısından doygun bir kireçtaşı zonu boyunca akıtır.
“Bu alışılmadık senaryoya yardımcı olan benzersiz bir özellik, Heart Dağı’nın hapsedilmiş bir akışkan katı içermesiydi” demekte, Weizmann Bilim Enstitüsü’nden jeofizikçi Einat Aharonov, “bu katta birbirine yakın çok sayıda dayk varlığı sözkonusudur ve böylesi dayk yoğunluğu öyle çok da yaygın değildir.”
Aharonov, Columbia Üniversitesi’nden jeolog (yerbilimci) Mark Anders ile birlikte, Heart Dağı’nın derinliklerinde 50 milyon yıl önce neler olduğunu açıklamak için bir bilgisayar modellemesi geliştirdi. [50 milyon yıl önceki bu dönem-çn] günümüzde sönmüş olan volkanları oluşturan bir dizi volkanik püskürme nedeniyle önemli bir dağoluşum evresiydi.
Dayklar lavı suya yönlendirmiş ve hem kayacın hem de suyun ısınmasına neden olmuştur. Su kapanlanmış ve, düdüklü tencerede [kapalı bir sistemde-çn] olduğu gibi, ısındıkça basıncı artmıştır. Geçirgen olmayan slate [arduvaz] katmanları arasında kapanlanmış olması nedeniyle, bu kaynar su hiçbir yere kaçamazdı.
[Lavın-çn] yükselmek için hiçbir çıkış noktası bulunmayışı nedeniyle, oluşan gerilim sonuçta kayaç kütlesini yükseltmiş ve dağ kaymaya başlamıştır.
Dikkat!
Aharaonov, LiveScience’a “Bu kayma hareketinin katastrofik (/bir yıkım) olduğunu düşünmekteyiz” demekteydi; “hesaplamalarımıza göre, kayma 30 dakikadan az sürmüştür.”
Açıklanan bu bulgular, Mart 2006’da Geology dergisinde yayımlanmıştır.
Heart Dağı taşınabilen/göçettirilebilen tek örnek değildir. Aharonov, bir volkanik bölge üzerinde konumlu Kanarya Adalarının da yakında kayabileceği ve önemli bir tsunami (dev dalga) riski yaratabileceği uyarısında bulunmakta.
Bütün hakları Dursun BAYRAK’a aittir.
Kaynakça:
Binns, C. 2006. Land Speed Record: Mountain Moves 62 Miles in 30 Minutes, livescience.com
