Kazakistan Su Kaynakları ve Sulama Bakanlığı tarafından yayımlanan verilere göre, Balkaş Gölü’ndeki su seviyesi 2025 yılının ilk yarısında 32 santimetre artarak Baltık yükseklik sistemine göre deniz seviyesinden 341,55 metreden 341,87 metreye yükselmiştir.
Eski başkent Almatı’nın yaklaşık 280 kilometre kuzeybatısında yer alan Balqaş kölı (Balkaş Gölü), Asya’nın en büyük kapalı havzalarından biridir ve yüzölçümüne göre dünyanın en büyük on beşinci gölü konumundadır.
2025 yılının başından bu yana, gölün akış yukarısında yer alan Kapçagay Barajı’ndan Balkaş Gölü’ne 8,52 milyar metreküp su salınmıştır. Bu miktar, 2024 yılının aynı döneminde kaydedilen 8 milyar metreküpe kıyasla artış göstermektedir. Yetkililer, yıl sonuna kadar barajdan göle bırakılan toplam su miktarının yaklaşık 12 milyar metreküpe ulaşmasını bekliyor. 2024 yılında ise toplamda 13,5 milyar metreküp su Balkaş Gölü’ne bırakılmıştır.
1970 yılında İli nehrinin debisini ıslah etmek amacıyla inşaa edilen Kapçagay Baraj Gölü, 100 kilometre uzunluğa ve yer yer 25 kilometre genişliğe ulaşmaktadır. Göletin hacmi 18 milyar metreküpten fazla su depolama kapasitesine sahiptir.
Balkaş Gölü’nün hidrolojik sağlığı, kaynağı Çin’de olan ve sınır aşan İli Nehri ile yakından ilişkilidir. İli Nehri, göldeki toplam su girişinin yaklaşık yüzde 70’ini sağlar. Kazakistan tarafında, Kapçagay Barajı aracılığıyla nehrin debisi kontrol altına alınmaktadır. Barajın tarihinde uzun yıllar sonra önemli bir dönüm noktası yaşanmış; 2024’te baraj haznesi tam kapasiteye ulaşmıştır. 2025 yılında da, üst üste ikinci yıl tam kapasiteye ulaşılmasıyla bir seri elde edilmiştir.
Kazakistan’daki üç büyük akarsu olan Ertis (İrtiş), İle (İli) ve Emıl (Emil) nehirleri Çin topraklarında doğmaktadır. Bu bağlamda Kazakistan ile Çin arasında sınıraşan sular statüsündeki nehirlerin ortak kullanımına yönelik hükümetlerarası müzakere taslağının hazırlandığı duyurulmuştur.
Aralık 2024‘te, Balkaş Gölü’nün uzun dönemli doğal kaynaklarının korunmasını desteklemek amacıyla Fransız Kalkınma Ajansı (AFD), Fransız Yerbilimsel Araştırma Kurumu (BRGM) ve Kazakistan arasında bir işbirliği anlaşması imzalanmıştır. Buna göre Fransız tarafı Kazakistan Su Kaynakları ve Sulama Bakanlığı’na göl için sürdürülebilir su yönetimi geliştirmek amacıyla 1.350.000 Avro (€) hibe tahsis edecektir. Anlaşma, Orta Asya’nın ekolojik ve ekonomik açıdan en önemli su havzalarından birini korumayı hedeflemektedir. Bu kapsamda, göl havzasının kapsamlı bir şekilde incelenmesi ve 2040 yılına kadar sürdürülebilirlik stratejisinin geliştirilmesi planlanmaktadır.
Kaynakça
Kwan, S. 2024. Kazakhstan’s Kapchagay Reservoir Fills Up For First Time In A Decade. TCA
Kwan, S. 2024. Kazakhstan and China Begin Negotiations on Joint Use of Transboundary Rivers. TCA
Kwan, S. 2024. France to Help Kazakhstan Preserve Lake Balkhash. TCA
Kwan, S. 2025. Water Level in Lake Balkhash Continues to Rise. TCA
Atıf
Güler, B. 2025. Balkaş Gölü 2040 Sürdürülebilir Ekosistem Girişimi
Balkaş Gölü, doğudan batıya yaklaşık 605 km uzunluğunda olup, en derin noktası yaklaşık 25 metredir. Balkaş’ın yüzölçümü, yaklaşık 15.000 km² ile 19.000 km² arasında, su dengesine bağlı olarak değişiklik gösterir. Göl, ender görülen bir hidrojeokimyasal olguya da sahiptir. Gölün batı bölümündeki su, tatlıdır ve içme suyu için uygundur. Gölün doğu bölümü ise tuzlu ve acı su havzasıdır. Sarımsek (Saryesik?) Yarımadası’nda yer alan Uzynaral Boğazı tatlı su ile tuzlu ve acı su karışımının birbirine kavuştuğu bölgedir. Gölün 10 metre çözünürlükteki uydu görüntüsünü incelemek için buraya tıklayın!
