Dünya’da buzun ve yanardağın bir arada bulunduğu herhangi bir yer sorulsa, herhalde akla gelen ilk yer, okyanus ortası sırtının bir ürünü olan, sıcak nokta, İzlanda olur..
Araştırmacılar tarafından, Antarktika (Güney) Okyanusu’ndaki Güney Sandviç Adaları’nın açıklarında daha önce var olduğu bilinmeyen 12 tane sualtı yanardağı keşfedildi. Bu keşifte kullanılan araştırma gemisindeki, deniz tabanı haritalama teknolojisi ile deniz yüzeyinin altında bulunan yanardağlar açığa çıkarıldı. Hatta bunlardan birkaçı Nemrut Dağı kadar —yer yer 3 kilometre- yüksekliğe sahipmiş. Ayrıca yıkılmış yanardağların ve su yüzeyinde görülen 7 etkin yanardağın oluşturduğu takımadaların yakınında da 5 kilometre çapa sahip yanardağ ağızları (kraterler) bulunmuş.
Yanardağ patlamaları gerçekleştiği zaman neler olduğunu ya da sualtında meydana gelen göçüklerin üretebileceği tsunami (dev dalga) gibi potansiyel tehlikelerin mekanizmasını kavramada, bu çalışmanın önemli bir yer aldığı belirtiliyor. Bunun yanı sıra, yanardağ etkinliğinden kaynaklı sıcak suların hüküm sürdüğü sualtındaki yerşekilleri ve çevresi, birçok vahşi türe zengin bir habitat sunuyorken dünyadaki yaşama dair yeni ve değerli bir anlayış daha ekliyor.
Deniz altındaki yanardağ etkinliği ile ilgili anlamadığınız birçok şey var. Muhtemelen sualtındaki yanardağlar sürekli patlıyor veya o bölgelerde çökme/göçme meydana geliyor. Yanardağları ifşa eden bu teknoloji ile elde ettiğimiz bilgiler, salt Dünya’nın evrimine dair hikâyeyi okumamıza fırsat vermekle kalmayacak. Aynı zamanda bu bilgiler, gezegenimizde popülasyonun yoğun olduğu bölgelerde yaşanan doğa kaynaklı tehlikelerin önlenmesinde biliminsanlarına yardımcı olacaktır. Phil Leat (Britanya Antarktika Araştırma Kurumu)
Hidrotermal çatlakların oluşturduğu sualtı yanardağlarının keşfi ile ilgili ayrıntılar Uluslararası Antarktika Yerbilimleri Sempozyumu 2011‘de sunulmuş. Çalışmanın sempozyumda sunulan özün aşağıda..
Volcanoes of the submarine South Sandwich arc revealed by new bathymetric survey
The South Sandwich arc, South Atlantic, a prime example of an intra‐oceanic arc in an entirely oceanic setting, has been mapped for the first time using multibeam sonar. The new survey shows nine main volcanic centers and ca. 20 main seamounts in the 540 km long volcanic arc. The central seven centers are 3‐3.5 km high and emerge as the main South Sandwich Islands. The northernmost center, around Protector Shoal, is a partly silicic cluster of seven stratovolcano seamounts and a 15 km diameter volcanic plateau. The southern center includes the newly found Adventure Caldera. The volcanoes have been affected by a range of mass wasting phenomena, including debris avalanches, slumps, erosion at sea level and sediment dispersal by mass flows. There is abundant evidence of slope instability and landsliding of volcanoes. There are abundant large, striking, wave‐like structures that have wavelengths of 2‐4 km and amplitudes of 50‐150 m on the ca. 2°‐3° submarine slopes of these volcanoes. TOPAS sub‐bottom imagery shows stratified units in the wave‐like structures that prograde downslope from wave crests and that can locally be traced from crest to crest, indicating that they are sediment waves, although modified by slumping. Sediment wave fields have central channels and originate from chutes connecting them to shallow shelves around the islands. The origin of the large volumes of sediment required to form the sediment wave fields is interpreted to result from high rates of coastal erosion. The emergent volcanoes are largely glaciated, with many glaciers discharging sediment at the coast. Coasts are unprotected from South Atlantic swell and dominated by eroding cliffs. Sediment on the shelves is discharged along the cutes as turbidity currents or other mass flows towards to sediment wave fields.
Yazar adı ve yayın adı kaynak belirtilerek özgürce kullanılabilir.
Güler, B., 2011. Antarktika’da Sualtı Yanardağları Bulundu, yerbilimleri.com
Kaynakça
BAS, Underwater Antarctic volcanoes discovered in the Southern Ocean, 12 Temmuz 2011 tarihinde ulaşılmıştır.
