Macaristan’nın Veszprém bölgesinde bulunan Ajka kentindeki çevre felaketinin bilançosu giderek ağırlaşıyor. Balaton gölü yakınındaki bir alüminyüm fabrikasında kimyasal atıkların biriktirildiği göletin iki seti yıkıldı ve yayılan kırmızı çamur nedeniyle 4 kişi hayatını kaybetti, 100′den fazla kişi de yaralandı ve 7 kişinin de kayıp olduğu bildiriliyor. Olayın ardından ülkenin batısında olağanüstü hal (OHAL) ilan edildi.
4 Ekim 2010 Pazartesi günü, yerel saatle 12.10′da bölgenin en büyük sanayi birimi olan alüminyum üretim tesisinin, atık maddelerinin toplanıp etkisizleştirildiği dev biriktirme göletinin bentleri yıkılmış ve çok tehlikeli ağır metaller de içeren yaklaşık bir milyon ton balçıklı su dört köyü basmış. Yer yer iki buçuk metreye yaklaşan zehirli atıklı suların oluşturduğu sel, ölümlere ve yüzlerce insanın da yaralanmasına neden oldu.
Atık sular deriyi yakıcı etkiye de sahip olduğundan, Macaristan’ın birçok bölgesinden itfaiye arabaları köylerdeki temizlik çalışmalarına katılmak üzere bölgeye yardıma gitmiş. Uzmanlar, nehir sularına karışarak çevreye yayılan ağır metal atıkların, bölge akarsularında canlı hayatını tamamen durdurabileceğini dikkat çekiyorlar.
Uzmanlara göre asıl büyük felaket, zehirli atıkların Avrupa nehirler sistemine katılmasıyla ortaya çıkabilir. Uzmanların hesaplamalarına göre önlem alınabilmesi için en geç 8 Ekim 2010 Cuma gününe kadar zaman var. Çünkü bölge nehirlerinin yataklarından akan sular, 2-3 gün içinde Tuna nehrine ulaşacak. Bu nedenle de felaket bölgesinde nehir yataklarına, zehirli atıkları etkisizleştirebişecek maddeler karıştırılmaya başlandı. Yani bölgede zehirli atıkların Avrupa nehir suları ağına girişini engellemek için zamana karşı yarış devam ediyor.
Greenpeace çevre örgütünün Macaristan sorumlusu Zsolt Szekfalvi , kısa vadede binalar ve evlerin zarar göreceğini, ancak atığın, deriyle temasının çok tehlikeleri olduğunu söyledi. Szekfalvi, zehirliği atığın hayvanlar ve bitkiler üzerinde de ciddi zararları gözlenebilir ve uzun vadede çevre üzerindeki etkileri yıkıcı olabilir.
Macaristan hükümeti, alüminyum fabrikasından yayılan zehirli atığın temizlenmesinin 1 yılı aşkın bir zaman süreceğini ve temizleme çalışmalarının milyonlarca Amerikan dolarına mal olacağını bildirdi. Son durumdan henüz etkilenmemiş sanayi atık alanlarını soyutlamak için, çevrelerinin, gece boyunca buldozer ve kamyonlarla toprak yığılarak pekiştirildiğini belirtiyor.
Çevre felaketinden etkilenen köylerden birini ziyaret eden Macaristan Başbakanı Viktor Orban, zehirli atık tabakasından en çok etkilenen bir köyün artık yaşanılamayacak hale geldiğini söyledi ve “Burada ciddi bir çevre felaketi meydana geldi. Henüz boyutlarını bilmiyoruz. Ama durum ciddi ve büyük. Ve çevredeki nehirler yüzünden kirlenmenin etkileri buradan onlarca kilometre ötelere kadar yayılabilir.” dedi.
Zehirli atık tabakası 40 kilometre karelik bir alana yayılmış ve 6 köyle bir kenti kaplamış durumda. Tuna nehrinin kollarından birine zehirli tabakanın etkisini durdurmak amacıyla çamur da dökülmüş. Tortulaşmış zehirli atık tabakası Tuna nehrine karıştığı takdirde oluşacak kirlilik nehir boyunca Hirvatistan’dan Romanya’ya dek uzanan 6 ülkeyi ve son durağı olan Karadeniz’i etkileyebilir.
Son haberlere göre, Orta Avrupa’nın en önemli ırmaklarından biri olan Tuna nehrine karışan Raba ırmağında alkalinite düzeyi yükselmiş. Raba ırmağındaki alkalinite oranı pH 9 düzeyine çıkmış. Alkalinite oranı pH 6 ve 8 arasında olması, normal sayılıyor.
Ayrıntılar için
– http://en.wikipedia.org/wiki/Ajka_alumina_plant_accident
– http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11481740
– http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11491412
Announcement of MAL Hungarian Aluminium
As many learnt about it from the media, a natural disaster has happened on the 4th of October, 2010 at 12:10 p.m., when the red mud broke out from the reservoir No.10 at the MAL Alumina Plant in Ajka. This case is without precedent in the history of the alumina production by Bayer process.
The management testifies the deepest regret to the inhabitants who are personally affected and please, receive our honest condolence those families who suffered the most serious tragedy, lost a member of their family.
We express our acknowledgements to all of the organisations who directly contributed and contribute to obviate the disaster.
The leadership of the company considers it its duty to continuously inform the public opinion on authentic way.
According to our current knowledge – not to go before the investigation of the experts of the authorities – the corner of reservoir No.10 slipped on the clay-base. At the same time it can be seen on the bird-view photos that the red mud has serious self-supporting effect, so according to the first estimations, the 96 – 98 % of the red mud remained in the reservoir.
The Company started to avert the damage without losing time, together with its greatest strategic partners, after conciliation with professional authorities and with organisations with country-wide jurisdiction.
The partial cleaning of the road lead to the reservoir is done; the backfilling of reservoir wall has been started to prevent further leakage.
Dissecting the situation, the management figures that it would not be able to detect the signs of the natural catastrophe or could be able to do anything to avert it. The last physical daily inspection and laboratory analyses of last the water sample from monitoring system did not show any sign of the disaster.
It is important to know that red mud is not a dangerous waste according to the European Waste Catalogue and Hazardous Waste List (code: EWC-010309), the presence of its components is stable and bounded; they are not soluble by water.
The composition of red mud:
– Fe2O3 (iron-oxide) 40-45 % this gives the red colour of the mud
– Al2O3 (aluminium oxide) 10-15 %
– SiO2 (silicon-dioxide) 10-15 % it is present as sodium or calcium-alumino-silicate
– CaO (calcium-oxide) 6-10 %
– TiO2 (titanium-dioxide) 4-5 %
– Na2O (bounded sodium-oxide) 5-6 %
After a few days, we are going to inform the public opinion about the advancement of averting works and about the necessary further arrangements.
The Company mobilizes every available implement and will do its best together with competent authorities to relieve the effects of human tragedies – as if it possible at all.
The leadership distinctly confutes the news about breaking of the second reservoir.
Management of Magyar Alumínium (MAL Hungarian Aluminium)
Kaynakça
BBCTürkçe, 2010. ‘Çevreyi temizlemek bir yıl alabilir’, Çevre/İklim, BBC Türkçe Servisi, Londra, İngiltere, bbc.co.uk/turkce/haberler/2010/10/101006_sludge.shtml, 6 Ekim2010 tarihinde ulaşıldı.
BBCTürkçe, 2010. Zehirli atık tabakası Tuna’yı tehdit ediyor, Çevre/İklim, BBC Türkçe Servisi, Londra, İngiltere, bbc.co.uk/turkce/haberler/2010/10/101007_hungary.shtml, 6 Ekim2010 tarihinde ulaşıldı.
Demirkan, T., 2010. Kızıl zehir Tuna yolunda, Çevre/İklim, BBC Türkçe Servisi, Budapeşte, Macaristan, bbc.co.uk/turkce/haberler/2010/10/101005_hungary_poisoning.shtml, 6 Ekim2010 tarihinde ulaşıldı.
MAL, 2010. Announcement of MAL Hungarian Aluminium, Magyar Alumínium, Budapest, Hungary, english.mal.hu/engine.aspx?page=showcontent&content=Vorosiszap_HIR_EN, accessed at October 7th 2010.
