Sürüm 1
1.3 milyon görüntüden oluşan veri, Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ile Japonya Ticaret Bakanlığı’nın (METI) ortak çalışmasıyla toplandı. Fotoğraflar, Terra uydusuna yerleştirilen; Japonya’ya ait ASTER (İng. Advanced Spaceborne Thermal Emission and Reflection Radiometer) adlı özel veri işlemcisiyle çekildi. Küresel Ölçekte Sayısal Yükselti Haritası ile dünya yüzeyinin yüzde 99′u tarandı. Bu zamana kadar yapılabilen dünya yüzeyinin en kapsamlı haritası yayımlandı. Uzmanlar, verileri, internetten ücretsiz olarak halka sunuyor (bkz. asterweb.jpl.nasa.gov, gdem.aster.ersdac.or.jp).
Dünyayı incelemeye adanmış Terra uydusu deniz yosunlarından volkan patlamalarına kadar çok değişik alanlara ışık tutuyor. ASTER ölçümlerinde bir yerin yüksekliği, her biri diğerinden 30 metre uzaklıkta noktalar baz alınarak görüntüleniyor. ASTER projesinde görevli NASA’dan biliminsanı Woody TURNER, “Bu, bugüne kadar ki küresel ölçekte en kapsamlı, en kalıcı sayısal yükselti verisi” diye konuştu ve ekledi “Bu, Dünya için yapılan küresel ölçekte, en eksiksiz ve tutarlı sayısal yükseklik verileridir. Bu verilerle araştırma yapacaklar, yükseklik ve arazi bilgilerine kolayca ulaşabilecek”.
Bundan önce dünya topoğrafyasına ilişkin en kapsamlı harita, NASA’nın hazırladığı ve dünya yüzeyinin yüzde 80′ine ilişkin bilgileri görüntüleyen haritaydı. Bununla beraber bazı çöllerde ve sarp kara parçalarında doğruluk oranlarının azaldığı biliniyordu. NASA, şimdi bu bilgilerle, ASTER verilerini karşılaştırarak küresel haritayı daha da geliştirmeye çalışıyor.
‘Küresel Ölçekte Sayısal Yükseklik Modeli’ adı verilen çalışma, yaklaşık 1.3 milyon görüntüyü NASA’nın uzay gemisi Terra’ya yerleştirilen Japon yapımı kamerayla çekti. Görüntüler toplam 23 bin karodan (mozaikten) oluşuyor. Yükseltiler farklı renklerle gösterilirken düşük yükseltiler mor, ortalar yeşil ve sarı ve yüksek kısımlar ise turuncu, kırmızı ve beyazla gösterilmiş. Harita, İngiltere’nin ve İrlanda’nın aynı düşük yükseltilerde olduğunu, ayrıca iki ülkenin deniz seviyesine yakın Danimarka, Polonya, Kuzey Rusya’nın, Moritanya, Somali, Brezilya, Arjantin, Florida (Amerika Birleşik Devletleri) ve Avustralya’nın bazı bölgeleriyle benzer yükseltiye sahip olduğu gibi ayrıntıları renklerle gösteriyor.
Sürüm 2
Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA), dünyanın en kapsamlı sayısal (dijital) topografik haritalarından birini hazırladı. Haritanın en önemli özelliği 3 boyutlu (3D) olması. NASA, 3D harita görüntülerini kızılötesi bir aygıtla çekti. NASA’ya ait Terra uzay aracına yerleştirilen bu kamerayla dünyadaki dağlar, göller, ırmaklar gibi akla gelebilecek her türlü topografik detay 3 boyutlu olarak haritaya döküldü.
Kimileri NASA’nın son yıllarda giderek geliştirdiği 3D haritanın Google Earth’ü geride bırakabileceğini düşünüyor. NASA, haritayı ilk kez 2009’da duyurmuştu. Ancak son yıllarda haritaya 260 bin görüntü daha eklendi. Böylece Dünya yüzeyinin yüzde 99’unun haritaya döküldüğü belirtiliyor. Haritanın hazırlanması için Terra uzay aracı üzerine yerleştirilen aygıtta Japon imzası var. ASTER kısa adıyla anılan bu aygıt, yüzeydeki ısı, yansıma ve rakım bilgilerini kullanarak resim çekiyor. NASA, 3 boyutlu ve kapsamlı bu harita sayesinde, mühendislerin ön araştırmalarında yolların ve köprülerin nereye ve nasıl yapılacağı konusunda daha iyi bir fikre sahip olabileceğine inanıyor. Uzmanlar haritada şimdilik bazı sıkıntılar olduğunu ancak bunların da zamanla giderileceğini söylüyor.
2. sürüm ile 1. sürüm arasındaki kalite farkını görmek için tıklayın!
Sürüm 3
ASTER GDEM 3. Sürümü, yeni özellikler ve daha keskin görüntüler sunmaktadır.
Gelişmiş Uzay Tabanlı Termal Yayım ve Yansıma Radyometresi (ASTER) Küresel Sayısal Yükseklik Modeli’nin (GDEM) 3. sürümü artık NASA’nın Kara Süreçlerinin Dağıtılmış Etkin Arşiv Merkezi (LP DAAC) üzerinden erişime açılmıştır. ASTER GDEM, 83° kuzey ile 83° güney enlemleri arasındaki kara yüzeylerini kapsar ve ASTER arşivindeki 2,3 milyon sahnenin otomatik işlenmesi yoluyla üretilmiştir.
İlk ASTER GDEM, 2009 yılında yayımlanmış, ardından 2011’de 2. sürüm kullanıma sunulmuştur. GDEM’in 3. sürümü de önceki sürümlerde olduğu gibi GeoTIFF formatını, aynı yükseklik verisi ve bölümlenmiş yapısını korur; 30 metrelik mekânsal çözünürlükle ve 1° x 1° döşemeler şeklinde hazırlanmıştır.
3. sürüm, aynı zamanda yeni bir küresel ürünü de içermektedir: ASTER Su Kütlesi Veri Kümesi (ASTWBD). Bu raster ürün, tüm su kütlelerini okyanus, nehir ya da göl olarak sınıflandırır ve her GDEM bölümlemesine karşılık gelen bir Su Kütlesi bölümlemesi bulunur.
ASTER GDEM ve ASTWBD bölümlemeleri, NASA’nın LP DAAC Veri Havuzu üzerinden doğrudan indirilebilir. Ayrıca, bu verilere, dönüşüm hizmetleri olan LP DAAC’ın Hazır Analiz Örneklerini Çıkartma ve Keşfetme Uygulaması (AppEEARS) aracılığıyla da erişilebilir.
Kaynakça
Bu haber, BBCTürkçe, NASA, Radikal VOATürkçe sitelerinden derlenmiştir.
